Mardin, Güneydoğu Anadolu'nun tarihi ve kültürel açıdan en zengin şehirlerinden biridir. Mardin'in sembolü olan Mardin Ulu Cami, Artuklu Dönemi mimarisinin temel özelliklerini yansıtan bir yapıdır. İki minareli olarak yapılan caminin bugün tek minaresi 1888/1889 yıllarında inşa edilmiş ve kare kaidesindeki yazıt, yapım tarihini 1176 olarak belirtmektedir. Yapının malzemesi düzgün kesme taştır. Caminin kubbesi dıştan yivleme tekniğiyle yapılmıştır ve bu yapı stili daha sonra Mardin mimarisinde gelenek haline gelmiştir.
Ulu Caminin avlusu dikdörtgen biçimlidir ve kuzeyinde bulunur. Avlunun güneyinde mihrap duvarına paralel, beşik tonozlu üç neften oluşan, mihrap duvarına yakın iki nefin kubbe ile kesildiği, enine gelişmiş, mihrap önü kubbeli bir şema görülür. Bu şema, aynı zamanda, çevredeki birçok yapı tarafından taklit edilmiş bir modeldir.
Mardin Ulu Cami, tarih boyunca birçok onarım geçirmiştir. Osmanlı döneminde 1764-65, 1870, 1886 ve 1889 yıllarında tadilat görülmüştür. Yakın zamanda ise 1967-68 ve 2010-12 yılları arasında onarım görmüştür. Cami Timur istilası sırasında zarar görmüş ve yıkılan minare Memluklu ve Akkoyunlu dönemlerinde tamir görmüştür.
Mardin Ulu Cami, sadece bir tarihi yapı değil, aynı zamanda farklı dinlerden insanların ortak vatanı olan Mardin'in sembolüdür. Cami, Mardin'deki simgesel yapılar arasında yer alır. Şehrin her köşesinde simgesel bir yapı veya arkeolojik bir alan rastlayabilirsiniz. Ezan sesleriyle çan seslerinin birbirine karıştığı bu şehir, ziyaretçilerine tarihi ve kültürel açıdan benzersiz bir deneyim sunar.
